ΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΠΑΝΑΟΥΜ
{Στο μεταξύ για τον συγγραφέα τα πράγματα στην Ελλάδα γίνονται ολοένα και πιο δύσκολα. Ο Έιντεκ που δεν φαίνεται να ξέχασε το άρθρο* του Ναούμ στην εφημερίδα «Αθηνά», αρνείται να κοινοποιήσει το διορισμό του: «Αλλ΄ούτε εγώ επλησίασα φιλοτιμών αυτόν δια της κολακείας εις το να μοί πέμψη το δίπλωμά μου και ως εκ τούτου η φιλοτιμία μου δεν μοί επέτρεψεν το να γίνω προς αυτόν ούτε τω τρόπω φιλοπροσήγορος, αλλ΄ούτε τω λόγω ευπροσήγορος»}.
Ο Παναγιώτης Ναούμ δεν έτυχε συστηματικών σπουδών στα ελληνικά γράμματα και από την άποψη αυτή είναι αξιοθαύμαστος για την άριστη χρήση του αρχαίου γραπτού λόγου.
- Εκ της νηπιακής ηλικίας μου δια την εκμάθησιν των κολ-λυβογραμμάτων εφοίτησον εις το ούτως πως καλούμενον Ελληνικό Σχολείον διευθυνόμενον κατά την εποχήν εκείνην υπό τινος ιερέως παπά-Παύλου…….
- Μολοταύτα η μνησθείσα 15ήμερος διατροφή μου εν Βιέννη είχε τι το ωφέλιμον δι΄εμέ, διότι εγνώρισα εν πρώτοις πολλούς εκ των φίλων του αδελφού μου και ιδίως τον περιλάλλητον ιατρόν Δημήτριον Μπασιώτα εκ Σιατίστης της Μακεδονίας..-Η πρώτη δε φροντίς αυτού (του αδελφού μου Κωνσταντίνου) μετά την εις Λειψίαν άφιξίν μου ήτον η αλλαγή της ενδυμασίας μου, η απαλλαγή μου εκ του τουρκικού ρύπου και η εκμάθησις της γερμανικής διαλέκτου.
-Το σπίτι των Ναούμ στη Λειψία είναι ένα ανοιχτό ελεύθερο Πανε-πιστήμιο για περισσότερα από πενήντα χρόνια. Το 1824 φιλοξενείται ο Γεώργιος Γεννάδιος, το 1829 ο Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός, ο πεπαιδευμένος Γάλλος Vigne, ο Γερμανός φιλόσοφος Κρύγιος (Krug), το 1870 ο καθη-γητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Κρέμος. Στο Μόναχο ξε-ναγείται και συνδιαλέγεται με τον διευθυντή του ελληνικού Λυκείου Παρρησιάδη, χωρίς να παραλείψει και μια επίσκεψη φιλοφροσύνης στο σοφό Θείρσιο. Οι κ. Ιωάννης Γεννάδιος, Γεώργιος Παγώνης, Σταμάτης Κλεάνθης (αρχιτέκτονας και πολεοδόμος από το Βελβενδό- Το σπίτι του στη οδό Θόλου στους πρόποδες της Ακρόπολης χρησιμοποιήθηκε για τη στέγαση του πρώτου Πανεπιστημίου 1837-42-), Κωνσταντίνος Μιμής (ιατρός), Ιωάννης Βενθύλος (φιλόλογος), Αιμίλιος (ιατρός), Χορτάκης (φιλόλογος), Ολύμπιος (ιατρός), Αχελωϊδης (ιατρός) Κωνσταντίνος Κοντογόνης (θεολόγος) κ.τ.λ. Άπαντες ούτοι κατήλθαν μετά την περαίωσιν των σπουδών των εις Ελλάδα και προσέφερον, ως γνωστόν, την υπηρεσίαν των εις την πατρίδα.
Με τον Παυσανία στα χέρια του αναζητεί το μαντείο του Τροφωνίου Διός. Περαστικός από τη Βενετία επισκέπτεται τον εκδοτικό οίκο των Γλυκήδων και αγοράζει δύο βιβλία. Διερ-χόμενος από την Τεργέστη απομνημονεύει και καταγράφει αυτολεξεί μετά τριάντα πέντε χρόνια τις νουθεσίες τού Κούμα. Αν και άνθρωπος με κοινωνική προβολή, δεν αλλοιώνει τη γραφή του κατά τα πρότυπα των Φαναριωτών και των συγχρόνων του[1]. Τα κείμενά του σε γλώσσα συμβατική καθαρεύουσα της εποχής, που διανθίζονται με ποιητικούς στίχους** και ανάλαφρη θυμοσοφία, μας δίνουν κι΄ένα μέτρο της αξίας του πλαστού λόγου που φιλοδόξησε κάποτε να «λειτουργήσει» σαν ζωντανό εκφραστικό όργανο. Ας μη ξεχνάμε, άλλωστε, ότι βρισκόμαστε μπροστά σ΄ένα κείμενο ικανό να χρησιμεύσει κυρίως ως ιστορική πηγή και όχι μπροστά σ΄ένα έργο της φαντασίας. Με τέτοιους όρους η αυτοβιογραφία του Ναούμ, ας λογαριαστεί περισσότερο σαν μια χαρακτηριστική μαρτυρία από την περιοχή του απόδημου μακεδονικού ελληνισμού στις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα και σε δεύτερο επίπεδο ως ένα στοχαστικό απομνημόνευμα του γραπτού λόγου εκείνης της εποχής.
*Μια διαταγή του φρουράρχου Ναυπλίας και Παλαμηδίου σχετική με το κλείσιμο της πύλης στις 6 μ.μ.Και σήμερα ακόμα ισχύει το μέτρο αυτό, τους θερινούς μήνες μέχρι στις 7 μ.μ. και τους χειμερινούς μέχρι στις 6 μ.μ ίσως και 5 μ.μ. και το γνωρίζω πολύ καλά γιατί την τρίτη φορά πήγα μεσημέρι.
** Την τεχνική ανάμιξης του πεζού λόγου με στίχους υιοθετεί ο Λέων Μελάς, ο συγγραφέας του Γεροστάθη (1860).
[1] Η γλώσσα του Παύλου Καλλιγά που έγραψε το πρώτο ρεαλιστικό μυθιστόρημα Θάνος Βλέκας για τις πραγματικές συνθήκες της ελληνικής υπαίθρου το 1855, όπως και όλων των Φαναριωτών χαρακτηρίζεται από άκαμπτη αρχαϊζουσα. {Στη δεκαετία του 1960 ένας υποψήφιος βουλευτής αποφάσισε να μιλήσει στο καφενείο κάποιου ορεινού χωριού πολύ απλά, οπότε μετά την αποχώρησή του κάποιος σχολιάζει, δεν είναι μορφωμένος, τα καταλάβαμε όλα}.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου